Historia Gdyni

Powstanie osady

   W polskiej świadomości historia Gdyni rozpoczyna się dopiero w 20-leciu międzywojennym, kiedy otrzymała prawa miejskie. Gdynia jest jednak znaczenie starsza. Wiadomo, że już w XIII wieku istniała na terenie dzisiejszego miasta mała wieś rybacka. Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi już z 1209 roku. Mściwój I, który był księciem bądź namiestnikiem gdańskim ofiarował wieś siostrom Norbetankom z Żukowa. W 1953 roku wydany został dokument, w którym napisano, że wioska „Gdinia” należała do osady zwanej Oksywie. Dzisiaj Oksywie to najstarsza dzielnica Gdyni, która istniała już w XI wieku. W 1316 roku wieś stała się własnością zakonu cystersów z Oliwy. Następnie wykupił ją szlachcic kaszubski – Jan z Różęcina. W 1380 roku wieś przeszła w ręce kartuzów i należała do nich przez kilka kolejnych wieków, aż do I rozbioru Polski.

XV-XVIII wiek

   Mieszkańcy wioski zajmowali się rybołówstwem, rolnictwem oraz dbaniem o sady klasztorne. Na  początku XV wieku w Gdyni powstała pierwsza karczma, która była punktem spotkań dla miejscowej ludności i pełniła funkcje handlowe. W 1429 roku zakon kartuzów wyznaczył jednego sołtysa dla Gdyni i pobliskiej osady Grabówka. Powiększono także terytorium obu wiosek o sąsiednie łąki i lasy. W XVII wieku powstały plany stworzenia w Gdyni portu wojennego, ale nie udało się ich zrealizować. W 1733 roku w miejscowości miały miejsce walki pomiędzy zwolennikami Stanisława Leszczyńskiego, a stronnikami Augusta III Wazy. Rosyjski oddział spalił wówczas większość budynków w tym klasztor i karczmę.

Zabory i pierwsze lata niepodległości

   W 1772 roku po I rozbiorze Polski Gdynia znalazła się w państwie pruskim. Wszystkie własności kartuskie przeszły pod zarząd administracji pruskiej. W latach 90-tych XIX wieku rozbudowano linię kolejową na Pomorzu i Gdynia uzyskała pierwsze połączenie z miastami. Mieszkańcy wsi nadal zajmowali się uprawą roli i rybołówstwem.    Po I wojnie światowej Polska odzyskała niepodległość, a Gdynia po 150 latach zaborów znalazła się ponownie w jej granicach. Polakom bardzo zależało na tym, aby mieć dostęp do morza i po traktacie wersalskim przyznano państwu 140 kilometrów wybrzeża Bałtyku. W lutym 1920 roku w Pucku miały miejsce tzw. zaślubiny państwa polskiego z morzem. Na nowo utworzonym wybrzeżu nie było jednak żadnego większego portu, a pobliski Gdańsk utworzono Wolnym Miastem pod ochroną Ligi Narodów. Władze Gdańska utrudniały też Polakom przepływ polskich towarów.

Powstanie portu i uzyskanie praw miejskich

   23 wrześnie 1922 roku zadecydowano o budowie wielkiego portu i utworzeniu nowego miasta w Gdyni. Projekt portu wykonał inżynier Tadeusz Wenda. Budowa Gdyni miała symboliczne znaczenie dla całego kraju. Władze zatrudniły najwybitniejszych polskich architektów do zaprojektowania miasta. Z niewielkiej osady, którą w 1921 roku zamieszkiwało 1268 ludzi powstało duże miasto, które już po pięciu latach miało 12 tysięcy mieszkańców. W 1926 roku Gdynia otrzymała prawa miejskie. Rozwój portu wspomagał szczególnie polski minister przemysłu i handlu – Eugeniusz Kwiatkowski. Pierwszy port uruchomiony został już w 1923 roku, ale służył głównie marynarce polskiej i rybakom. W 1934 roku gdyński port stał się najnowocześniejszym portem w całej Europie. Eksportowano tam wówczas więcej towarów niż w Gdańsku, a ich odbiorcami były kraje skandynawskie, państwa Europy Zachodniej oraz Południowej. Do eksportowanych towarów należały przede wszystkim drewno i węgiel. W porcie gdyńskim utworzono także chłodnię, która była drugą co do wielkości na świecie. Można było tam przechowywać aż 1200 wagonów z towarami. Miasto stało ważnym ośrodkiem gospodarczym, a także naukowym i kulturalnym. Przybywało tam coraz więcej ludzi z każdym rokiem, aż liczba ludności osiągnęła 127 tysięcy w 1939 roku.

II wojna światowa i czasy powojenne

   Szybki rozwój Gdyni przerwał wybuch II wojny światowej. Miasto znalazło się pod niemiecką okupacją. Zmieniono wówczas nazwę Gdyni na Gotenhafen. Niemal cała ludność miasta została wysiedlona. Wielu mieszkańców zostało też zamordowanych i wywiezionych do obozów koncentracyjnych. Gdynia stała się jednym z najważniejszych baz dla floty podwodnej hitlerowców. Miasto nie ucierpiało bardzo w trakcie wojny, ale port i stocznia zostały niemal całkowicie zniszczone.    W 1945 roku po zakończeniu wojny mieszkańcy zaczęli wracać do  miasta. Gdynia liczyła sobie wówczas 74 tysiące ludzi. Przybyło też wielu wysiedleńców z Wilna i Lwowa. Port i stocznia zostały dość szybko odbudowane, a Gdynia należała do najszybciej rozwijających się miast w Polsce. Kolejne ważne wydarzenia w dziejach Gdyni miały w grudniu miejsce w 1970 roku, kiedy to pracownicy stoczni strajkowali przeciwko podwyżkom cen. Strajk został brutalnie stłumiony przez władze, a kilkanaście osób zostało zabitych. Kolejny wielki strajk miał miejsce w sierpniu 1980 roku. Na pamiątkę strajków stanęły dwa pomniki. Po zmianie ustrojowej państwa Gdynia przeżywała swój kolejny rozkwit. Dzisiaj to miasto z nowoczesnym portem, które zamieszkuje 244 tysiące mieszkańców. Obecnie Gdynia należy do najbogatszych i najbardziej przyjaznych mieszkańcom miast w Polsce.